- πυρίμαχα υλικά
- Υλικά που χρησιμοποιούνται σε βιομηχανικές κατασκευές και χαρακτηρίζονται από την αντοχή τους στις υψηλές θερμοκρασίες χωρίς να χάνουν το σχήμα ή τη σκληρότητά τους. Τα π.υ. δεν αντιδρούν χημικά με τα υλικά που έρχονται σε επαφή και, σύμφωνα με τον τύπο της χημικής αντίδρασης που αυτά προκαλούν, διαιρούνται σε όξινα, βασικά και ουδέτερα· εξάλλου, με βάση τη σύνθεσή τους διαιρούνται σε αργιλικά, αλουμινούχα πυριτικά, ασβεστούχα, μαγνησιακά, ανθρακούχα και μαγνησιοπυριτικά. Τα π.υ., που χρησιμοποιούνται στις βιομηχανικές κατασκευές, είναι απαραίτητο να αντιστέκονται σε θερμοκρασίες 1.500°C· δεν πρέπει να αυξομειώνεται ο όγκος τους, ώστε να εξασφαλίζεται η σταθερότητα στις επενδύσεις και στις κατασκευές στις οποίες χρησιμοποιούνται· να είναι λίγο πορώδη και να αντέχουν σε πιέσεις ως 100 Kg/cm2, με γραμμική ελάττωση μικρότερη του 5%. Όταν τα π.υ. τήκονται σε θερμοκρασία μεγαλύτερη των 1.800°C λέγονται υπερπυρίμαχα. Πυρίμαχα αργιλικά υλικά: Είναι τα πιο κοινά και οικονομικά χρησιμοποιούμενα π.υ. Η περιεκτικότητά τους σε οξείδιο του πυριτίου (SiO2) είναι 55-66% και σε αλουμίνα (AL2O3) 35-37% στο μέγιστο. Οι πυρίμαχες πλάκες αργίλου κατασκευάζονται από άργιλο πορώδη που έχει αποσκελετωθεί, η οποία αναμειγνύεται με πυρωθείσα άργιλο ή υπολείμματα πλίνθων. Ο πηλός χύνεται σε καλούπια μεταλλικά και παίρνει την τελική μορφή με πρεσάρισμα· ακολουθεί η ξήρανση στον αέρα και μετά τα κατασκευασμένα είδη ψήνονται σε φούρνους με κατευθείαν φλόγα επί 48 ώρες και σε υψηλή θερμοκρασία. Πυρίμαχα αλουμινούχα υλικά: Περιέχουν αλουμίνιο (αργίλιο AL 2O3) σε αναλογία 35-45%, εξάγονται από τον ασβεστούχο βοξίτη ή από το κορούνδιο ή από τον κυανίτη και το διάσπορo (όλα άλατα του αργιλίου), αναμειγνύονται ως πηλός με την άργιλο και συμπιέζονται ισχυρά για να αποκτήσουν το κατάλληλο σχήμα· μετά γίνεται το ψήσιμο σε μεγαλύτερη θερμοκρασία από αυτήν στην οποία θα χρησιμοποιηθούν αργότερα ως π.υ. Τα αλουμινούχα π.υ. αντέχουν σε θερμοκρασίες υψηλότερες των 1.700°C· με την αύξηση της περιεκτικότητας σε αλουμίνιο αυξάνεται η αντίσταση στη θερμότητα, η μηχανική αντοχή και η χημική τους αντίσταση. Πραγματικά το αλουμίνιο τήκεται στους 2.000°C. Πυρίμαχα υλικά ειδικής ποιότητας: Περιέχουν αλουμίνιο από 45-70% και μερικά είδη άνω του 70%. Πυρίμαχα πυριτικά υλικά: Κατασκευάζονται από χαλαζιακή άμμο ή κονιοποιημένο χαλαζίτη αναμεμειγμένα με ασβέστη, αφού πρώτα ψηθούν· συμπιέζονται σε καλούπια και τελικά ψήνονται στους 1.500°C. Π.υ. με περιεκτικότητα 98% οξείδιο του πυριτίου αντέχουν στους 1.500°C. Πυρίμαχα μαγνησιακά-ασβεστούχα υλικά: Παράγονται από τον δολομίτη (διπλό ανθρακικό άλας του ασβεστίου και του μαγνησίου), με πύρωση μείγματος οξειδίων του ασβεστίου και του μαγνησίου, που βρίσκει εφαρμογή με προσθήκη αδρανών υλικών, για την παρασκευή π.υ. επένδυσης. Ανθρακούχα π.υ.: Είναι ο γραφίτης, αναμεμειγμένος με πυρωθείσα άργιλο· το ανθρακοπυρίτιο με το οποίο κατασκευάζονται ηλεκτρόδια για ηλεκτρικούς φούρνους και, τέλος, το κοκ. Πυρίμαχα μαγνησιοπυριτικά (2MgO . SiO2): Χρησιμοποιούνται για επένδυση περιστρεφόμενων φούρνων στις εγκαταστάσεις παρασκευής τσιμέντου. Ανάλογα με τη χρήση τους, τα π.υ. φέρονται στο εμπόριο σε διάφορες μορφές: τούβλα, πλάκες, σωλήνες, γωνίες και άλλα ειδικά σχήματα. Για να κολληθούν μεταξύ τους, χρησιμοποιείται σκόνη από το ίδιο π.υ. αναμεμειγμένο με διάφορες ουδέτερες ουσίες. Γενικά με τα π.υ. δεν εκτελούνται κατασκευές τοίχων, αλλά μόνο εσωτερικές επενδύσεις μονωμένες από την υπόλοιπη κατασκευή με κακούς αγωγούς, σύρμα ή σώμα από αμίαντο ή άλλο παρόμοιο υλικό.
Dictionary of Greek. 2013.